خط مشی کتابخانه تخصصی ادبیات کودک و نوجوان
مقدمه (خلاصه طرح)
با توجه به سابقه طولانی رشته زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه قم در سه مقطع کارشناسی - کارشناسی ارشد و دکترا و طرح برخی مباحث حوزه ادبیات کودک به عنوان موضوع پایان نامه در رشته زبان و ادبیات فارسی و نیز علم اطلاعات و دانش شناسی و پیشنهاد و درخواست اساتید محترم سرکارخانم دکتر پژوهنده عضو هیئت علمی گروه ادبیات فارسی و دکتر محمدی عضو هیئت علمی گروه علم اطلاعات نسبت به تهیه منابع مورد نیاز، کتابخانه کوثر اولین گام را در این راستا برداشت.
شرایط جامعه امروز ما و تمایل روز افزون کودک و نوجوان به حضور در فضای مجازی، موجب ایجاد تغییراتی در سبک زندگی خانواده ها و نیز استحاله فرهنگ کشور ما شده است. بدون تردید کاهش نرخ مطالعه و نیز فعالیتهای فیزیکی کودکان و نوجوانان ، آسیبهای جبران ناپذیری به این نسل وارد می کند. در نتیجه ایجاد فضاهای جذاب و نشاط آور جهت پرکردن اوقات فراغت کودکان و نوجوانان و هدایت آنها به سمت کتابخانه ها و أمر مطالعه دارای اهمیت خاصی است.
شایان ذکر است عوامل دیگری، از جمله بستر و زمینه موجود در دانشگاه قم نسبت به پذیرش دانشجو در مقطع کارشناسی ارشد در رشته ادبیات کودک و نوجوان، و نیز عدم وجود یک کتابخانه تخصصی در این حوزه در شهر قم و نگاه علمی و دانشگاهی به این مقوله و تولید محتوا، کتابخانه کوثر و نیز مدیران واحد خواهران را نسبت به افتتاح این مجموعه ترغیب نمود و سرانجام در سال ۱۳۹۸ کتابخانه تخصصی ادبیات کودک با ۸۰۰ عنوان کتاب راه اندازی شد.
اهداف کتابخانه تخصصی کودک و نوجوان
کتابخانه تخصصی ادبیات کودک و نوجوان با هدف ایجاد کتابخانه ای استاندارد در حوزه ادبیات کودکان و نوجوانان، در صدد آن است که پژوهشگران و دانشجویان علاقمند در حوزه تحقیق در مورد ادبیات کودک (به ویژه دانشجویان رشته زبان و ادبیات فارسی و نیز علم اطلاعات و دانش شناسی) را یاری نماید و زمینه پذیرش دانشجو در گرایش ادبیات کودک و نوجوان در مقطع کارشناسی ارشد فراهم آورد.
۱. فراهم آوری کتابها و منابع غیر کتابی در حوزه ادبیات کودک و نوجوان، که شامل نقد و معرفی آثار این حوزه می باشد.
۲. فراهم آوری کتابها و منابع غیر کتابی برای کودکان و نوجوانان (گروه سنی ۷ تا ۱۸ سال).
٣. ارائه خدمات به پژوهشگران حوزه ادبیات کودک و نوجوان تا با بازخوانی، تامل و تعمق در آثار کودک و نوجوان بومی و ایرانی، به نقد و بررسی آثار این حوزه پرداخته شود و نقاط ضعف و قوت آن مشخص شود و از طرفی تحقیقات و پژوهشها هم سمت و سوی علمی تری پیدا کنند.
۴. ارائه خدمات به کودکان و نوجوانان (۷ تا ۱۸ سال) به عنوان مخاطبان اصلی این آثار و کمک از آنها در جهت تولید محتوا
۵. تولید محتوا در این حوزه.
۶. گسترش فرهنگ کتابخوانی در کودکان و نوجوانان از طریق ارتباط با مدارس و معلمان و دعوت از آنها جهت حضور در کتابخانه و برگزاری کلاس زنگ مطالعه در کتابخانه و نیز فراهم کردن زمینه استفاده همه کودکانی که نمی توانند از فعالیتهای آموزشی و تفریحی که نیاز به صرف هزینه دارد.
7. غرفه فروش کتابهای کودک و بازیهای فکری با هدف درآمدزایی.
۸. برگزاری کارگاههای مختلف با عناوینی از جمله کلاسهای آموزش کتابداری برای کتابداران مدارس ارتباط با آموزش و پرورش جهت سامان دهی به کتابخانه مدارس و معرفی تعدادی دانش آموز جهت گذراندن دوره آموزش کتابداری)، آشنایی با متون کهن فارسی با زبان خود آنها، دین شناسی، قصه و مثل، ایران شناسی و هنر، آشنایی با شغل و مهارتهای اجتماعی، برپایی نمایشگاههای مختلف از آثار خود کودکان، برپایی مسابقات بازیهای سنتی میان کودکان و نوجوانان، و ... با هدف درآمدزایی
۹. پرکردن اوقات فراغت کودکان و فرزندان کارمندان و اساتید دانشگاه (بویژه در تابستان به صورت برگزاری کارگاههای مختلف (درآمدزایی)
جامعه استفاده کننده
بخش اول: دانشجویان، اعضای هیئت علمی و کارکنان دانشگاه که عضو کتابخانه می باشند.
بخش دوم: معلمان مدارس و مربیان مهد کودک و نیز محققان و پژوهشگران ادبیات کودک و نوجوان (غیر عضو) این مراجعان با معرفی نامه از دانشگاه یا محل کار خود، با پرداخت حق عضویت ... می توانند از مجموعه استفاده نمایند.
بخش سوم: کودکان و نوجوانان از ۷ تا ۱۸ سال (این مراجعان در صورت درخواست امانت کتاب، با پرداخت حق عضویت ... می توانند کتاب را به امانت ببرند.)
چشم انداز جهت راه اندازی و ارتقا و رشد آن، به موارد ذیل توجه می شود: - حرکت به سمت یک کتابخانه تخصصی در زمینه کودک و نوجوان در کشور؛ . ارتباط و استفاده از تجربه و دانش افرادی که در زمینه ادبیات کودک فعالیت داشته اند؛
استفاده از دانشجویان رشته علم اطلاعات و دانش شناسی به صورت کاورزی؛ . استفاده از سرمایه بالقوه دانشگاه به جهت تامین مکان مورد نیاز و ظرفیت نیروی انسانی موجود؛
اشتغال زایی مناسب و سودآوری اقتصادی آن در بلند مدت؛
حرکت به سمت متمرکز کردن کتابخانه های موجود در حوزه کودک و نوجوان در شهر قم؛ . پاسخگویی به تمام نیازهای اطلاعاتی پژوهشگران این حوزه ؛| . شکوفایی ادبیات اصیل ایرانی برای کودکان و نوجوانان با فراهم کردن زمینه های تولید محتوا.
انواع منابع اطلاعاتی
کتابخانه تخصصی ادبیات کودک و نوجوان باید دارای انواع مختلفی از منابع اطلاعاتی مناسب در همه فرمت ها باشد: . منابع چاپی (کتاب، نشریات، بروشورها و...) - مقالات الکترونیک تخصصی به زبان فارسی
گردآوری پایان نامه های ارائه شده در حوزه ادبیات کودک و نوجوان - مواد دیداری و شنیداری ( سی دی ها، دی وی دی ها، کاست ها و...) . بازیهای فکری و آموزشی
اصول و شیوه عمل در انتخاب منابع
ضمن تشکیل کمیته انتخاب منابع (روسای کتابخانه های دانشگاه، کتابدار واحد مجموعه سازی، کتابدار کتابخانه کودک و نمایندگان گروههای آموزشی مرتبط باید اصول زیر را در نظر داشت:
اصل اعتبار علمی منابع (کمیته انتخاب) اصل صحت و درستی محتوای منابع (کمیته انتخاب) اصل تناسب منابع با توانایی و سطح درک مخاطب (از ۷ تا ۱۸ سال) اصل به روز رسانی منابع: تهیه منظم و سریع کتابهای جدید با رعایت تناسب و تعادل از نظر کمیت و محتوای موضوعی.
اصل نیازسنجی از جامعه استفاده کننده: مورد نیاز و خواست جامعه هدف باشد. - اصل جامعیت منابع: فراهم کردن آثار مختلف در زمینه موضوع هایی که به جامعه هدف مربوط می شوند و
ممکن است مورد نیاز آنها باشند. کتابها در موضوعات ذیل باشد: کتابهای مذهبی (آموزش دین به زبان ساده، معرفی شخصیت های دینی، احکام و...) کتابهای علمی (سرگذشت نامه ها، علوم، دانش اجتماعی و ...)، کتابهای آموزشی، کتابهای ادبیات، کتابهای تاریخی، داستانها شامل مذهبی، آموزشی، تربیتی و تاریخی و ... دریافت و پذیرش منابع اهدایی با توجه به سیاست انتخاب منابع: (ارتباط با اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی و
انتخاب منابع، ارتباط با مرکز کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، فراخوان اهدای کتاب) . توجه به ویژگی های مادی و ظاهری کتاب با توجه به سن مخاطب.
خط مشی فهرست نویسی
فهرست نویسی ورود اطلاعات و رده بندی کتابها بر اساس رده بندی دیویی مخزن کتابخانه کودک به صورت قفسه باز می باشد. تفکیک کتابها بر اساس لیبل رنگی: کتابهای مرجع لیبل زرد، کتابهای ادبیات تخصصی لیبل سبز و کتابهای داستان لیبل قرمز در آینده در صورت لزوم کتابهای داستان بر اساس گروه سنی مشخص می شوند.
سیاست ارزشیابی مجموعه مجموعه پیوسته باید مورد بررسی قرار گیرد تا همیشه پویا و به روز باقی بماند، از جمله مشورت با کارشناسان و اساتید حوزه ادبیات کودک در تهیه منابع، وجین کتابهای غیر مفید و فرسوده و خرید تازه های نشر در این حوزه.
تاریخ آخرین به روز رسانی: 1403/05/23